Kommentar
Den siste bondestudenten og slutten på den nasjonale draumen
Publisert i Arr – Idehistorisk tidsskrift nr 1 2021. Omgrepet «bondestudent» kjenner me først og fremst frå Arne Garborg sin roman Bondestudentar som vart gjeven ut for første gong i 1883. Her møter me bondesonen frå Jæren, Daniel Braut, som endar opp som student i Kristiania. Braut er ein famlande bondestudent, usikker på eigen identitet,…
Les merKor finst EU – eigentleg?
Mellom mellomalderske borgmurar og solsvidde beitemarker, halvannan time med buss inn i landet frå Lisboa, finn eg EU som reelt, førestilt fellesskap. I den Portugisiske fjellbyen Évora med snautt 60.000 innbyggarar blir den snusfornuftige, tørre byråkratismen som er grunnstoffet i EU, forvandla til små glimt av ein overnasjonal draum. Bodø og Évora Det er ganske…
Les merBonden og futen
Landet vårt, Noreg, er som me veit, namngjeve etter Nordvegen. Ikkje ein geografisk stad, men ei reiseleid. Kanskje derfor har det alltid vore brysamt for dei som ønskjer å sentralisera makta til ein stad. Dei tidlege vikingkongane visste dette, dei forstod at nøkkelen til maktas løyndom låg i konstant rørsle – dei var på stadig…
Les merÅ putla i molda over ein kaffikopp på kontoret
Så sat me der, midt på blanke føremiddagen, tre vaksne gardsgutar kring kaffibordet på jobben i tjukkaste byen. Me hadde kvar vår kopp kaffi, rett nok ikkje caffè latte, men likevel. Det kvite motlyset frå sommardagen skein inn frå vindauget, tvers gjennom sjelene våre, og alle tre heldt me hendene stramt om kaffikoppane, som for…
Les merBonden og døden – om kva samfunnet vårt er
Dersom 1500 industri- eller service-arbeidsplassar hadde vorte lagde ned kvart år, hadde det vorte furore. Men når så mange gardsbruk forsvinn kvart år, kva då? Kan ein fransk, misantropisk forfattar og ein 100 år gamal tysk filosof seie oss noko om dette?
Les merTrenger vi en bygdepolitikk?
Å sikre levende lokalsamfunn over hele landet, også bygdene, er et langsiktig mål i norsk politikk, på tvers av partigrensene. I den nye regjeringsplattformen ønskes også et aktivt og lønnsomt jordbruk over hele landet. Plattformen fremhever at gjennom jordbrukets samfunnsoppdrag, å produsere norsk mat, sikres bosetting og ivaretagelse av kulturlandskapet. Men er dette nok til…
Les merMeir kjøt og mjølk og kutt i utsleppa – går det?
Ein stad på den sju mil lange, låge sandstranda som er Jæren, sit ein underleg gråsprengd ein. Han har mandelmjølk i handa og avokado smurt i skjegget, som restar av grønt barberskum. Utanfor, i vest, bryt havet. Innafor er eit armt, grått landskap, med lyngbrune bakkar og bleike myrar. Ja, landskapet er mest slik Garborg…
Les merTa plass i bioøkonomien
Bioøkonomi er lansert som ei av løysingane me treng for å møta dei store samfunnsutfordringane i tida vi lever i. Høgt på lista over desse utfordringane står klimaendringane og effektane av desse på naturressursane, på mat- og ernæringssikkerheit, folk og helse. Målsettinga er å produsere nok og rett mat, grøn energi, å minimere utsleppa av…
Les merSluker matgigantene motmakta?
I den samfunnsvitenskapelige faglitteraturen på mat- og jordbruksfeltet er alternativ matproduksjon ofte brukt som samlebetegnelse for jordbruk, matproduksjon, nettverk og enkeltpersoner som protesterer mot en global, nyliberal jordbruks- og matmodell. Den nyliberale modellen kjennetegnes av frie marked på den ene siden, og økende konsentrasjon av makt blant få og veldig store multinasjonale selskaper på…
Les merLever me i ei boble?
Har me levd i ei boble? Altså ei mat-boble? Min generasjon, og generasjonen før meg, ja trulig også generasjonen før det, har no vorte så vande med at ein til ei kvar tid får kjøpt mat i butikken at ein tek det som sjølvsagt. Tanken på at det ein dag ikkje skulle finnast mat i…
Les merMat i morgon
Alle har no fått med seg at «super-sommaren» i Sør-Norge for lengst har vorte til ein skrekksommar for bøndene. Det står om det tilmed i storavisa VG og i det elles ikkje så «jordnære» Morgenbladet. Det er bra, for det er viktig.Men det nyttar ikkje kor mykje ein skriv – ingenting gror av blekket som…
Les merGrunnspørsmål
Erna Solberg erklærte i starten av regjeringstida si at kunnskap er den nye olja. Det er ikkje tvil om at kunnskap og idear vil verta viktige i framtida, men gløymer me å snakka om det materielle grunnlaget for samfunnet vårt? Snakkar me nok om kven som skal eige grunnressursane våre? Karl Marx minner oss på…
Les mer